FPT và chiến lược đào tạo nhân lực chất lượng cao, cung cấp dịch vụ CNTT cho thị trường Nhật Bản

Nikkei - Việt Nam đang ghi nhận tốc độ tăng trưởng nhanh chóng trong việc tiếp nhận các dự án phát triển phần mềm từ các doanh nghiệp Nhật Bản. Thành quả này có được nhờ nhiều yếu tố. Trong đó có chính sách thúc đẩy giảng dạy tiếng Nhật cùng đào tạo công nghệ thông tin và kỹ năng số trong trường học mà Chính phủ Việt Nam đã triển khai suốt nhiều năm qua.

Bên cạnh đó, nhiều tập đoàn công nghệ lớn của Việt Nam cũng chủ động thành lập các trường, tổ chức giáo dục riêng, nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu hợp tác với thị trường Nhật Bản.

Bài viết này đi sâu tìm hiểu cách các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam xây dựng và vận hành “cơ chế đào tạo nhân tài tinh hoa” thông qua các tổ chức giáo dục, dựa trên kết quả khảo sát và phỏng vấn thực tế tại Việt Nam.

Nhu cầu lớn từ Nhật Bản và lợi thế của Việt Nam

Tại Nhật Bản, tình trạng thiếu hụt nhân lực CNTT và nhân lực chuyển đổi số đang ngày càng nghiêm trọng. Để giải quyết vấn đề này, ngày càng nhiều công ty Nhật chọn cách đưa các dự án phát triển phần mềm ra nước ngoài.

Trong số các quốc gia mà Nhật Bản lựa chọn, Việt Nam hiện được chú ý với nhiều tiềm năng phát triển nhân lực và dịch vụ ngành CNTT. Với dân số khoảng 100 triệu người, xếp thứ ba ASEAN, cùng độ tuổi trung bình chỉ hơn 30, Việt Nam đang sở hữu nguồn nhân lực trẻ, năng động. Nghề nghiệp trong lĩnh vực CNTT có sức hút đối với người trẻ, được nhiều bạn trẻ lựa chọn để theo đuổi.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đầu tư mạnh cho việc đào tạo, giảng dạy tiếng Nhật. Từ năm 2008, chính phủ khởi động “Dự án quốc gia về ngoại ngữ”, đưa tiếng Nhật vào giảng dạy từ cấp tiểu học. Đến năm 2025, một số trường học sẽ thí điểm dạy tiếng Nhật như ngoại ngữ thứ nhất cho học sinh từ lớp 3 đến lớp 12, tùy theo nguyện vọng.

Nhờ vậy, Việt Nam đang đào tạo ngày một nhiều nhiều kỹ sư trẻ xuất sắc, có khả năng giao tiếp tiếng Nhật – yếu tố đặc biệt quan trọng trong hợp tác với doanh nghiệp Nhật Bản.

Về tính cách, người Việt Nam thường được đánh giá là chăm chỉ, nghiêm túc và có khả năng giao tiếp để hiểu khách hàng giống người Nhật. Chính điểm tương đồng văn hóa này giúp cho quá trình làm việc giữa hai bên trở nên thuận lợi hơn.

Thông thường, khi các công ty Nhật giao dự án cho doanh nghiệp trong nước, việc trao đổi được thực hiện hoàn toàn bằng tiếng Nhật, và nhiều khi các nội dung chưa được quy định rõ trong hợp đồng vẫn có thể được hiểu ngầm và tiến hành trôi chảy.

Nhờ có nhiều kỹ sư thành thạo tiếng Nhật và am hiểu văn hóa làm việc của người Nhật, các công ty Việt Nam có thể triển khai dự án hiệu quả qua đó trở thành lựa chọn hấp dẫn cho các đối tác Nhật.

FPT và trường đại học sinh ra trong lòng doanh nghiệp

Tuy nhiên, lý do giúp Việt Nam đạt lợi thế trong lĩnh vực này không chỉ nằm ở yếu tố văn hóa hay nhân khẩu học. Điềm quan trọng là Việt Nam có những công ty công nghệ lớn, xây dựng các trường, tổ chức giáo dục để phát triển nguồn nhân lực CNTT, chuyển đối số, thành thạo tiếng Nhật và giàu trải nghiệm văn hoá Nhật Bản.

Một ví dụ tiêu biểu là Tập đoàn FPT, công ty hàng đầu trong lĩnh vực CNTT của Việt Nam. Năm 2006, FPT thành lập Trường Đại học FPT. Đây cũng là trường đại học tư thục đầu tiên tại Việt Nam được thành lập bởi một doanh nghiệp công nghệ.

Ông Lê Trường Tùng, một trong những người sáng lập và hiện là Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học FPT, cho biết:

“Trước khi Trường Đại học FPT được thành lập, ngay cả khi tuyển chọn toàn bộ sinh viên công nghệ thông tin trên cả nước, chúng tôi vẫn không thể đáp ứng đủ nhu cầu nhân lực của FPT. Khi đó, cả quốc gia cũng đang cần đào tạo đội ngũ có năng lực cao, nên chúng tôi quyết định thành lập trường.”

Hiện nay, Trường Đại học FPT có năm phân hiệu tại Hà Nội, Đà Nẵng, Gia Lai, TP. Hồ Chí Minh và Cần Thơ, với tổng số sinh viên khoảng 50.000 người, chia thành ba khối ngành chính: Công nghệ thông tin, Quản trị kinh doanh và Ngôn ngữ.

Khoảng 60% sinh viên thuộc khối Công nghệ thông tin, chuyên về Kỹ thuật phần mềm, Thiết kế Vi mạch bán dẫn, Trí tuệ nhân tạo (AI) và Công nghệ ô tô số. Đặc biệt, sinh viên khối ngành CNTT này bắt buộc phải học tiếng Nhật như ngoại ngữ thứ hai.

Khối ngành Ngôn ngữ gồm các chuyên ngành Ngôn ngữ Nhật, Ngôn ngữ Hàn, Ngôn ngữ Anh, trong đó chuyên ngành Ngôn ngữ Nhật có khoảng 1.000 sinh viên. Sau khi tốt nghiệp, nhiều người gia nhập FPT với vai trò kỹ sư cầu nối (Bridge SE) hoặc phiên dịch tiếng Nhật; số khác trở thành giảng viên, nhà nghiên cứu về văn hóa – lịch sử Nhật Bản.

Tổng cộng, gần 30.000 sinh viên Trường Đại học FPT hiện đang học tiếng Nhật ở các cấp độ khác nhau. Ông Tùng cho biết:

“Số lượng sinh viên học tiếng Nhật vẫn tiếp tục tăng song song với sự phát triển của trường.”

Chương trình đào tạo khác biệt, trải nghiệm làm việc sớm

Không chỉ chú trọng tiếng Nhật, Trường Đại học FPT còn có nhiều điểm khác biệt trong phương pháp đào tạo. Một trong số đó là hệ thống ba học kỳ mỗi năm – khác với mô hình hai học kỳ thông thường ở Việt Nam.

Các trường đại học khác thường dành khoảng một tháng nghỉ giữa kỳ, nhưng FPT rút ngắn thời gian học xuống còn bốn tháng mỗi kỳ, đồng thời loại bỏ kỳ nghỉ dài. Cách làm này giúp sinh viên hoàn thành toàn bộ tín chỉ chỉ trong ba năm học.

Tuy nhiên, họ không tốt nghiệp ngay sau ba năm. Đến giữa năm thứ hai (học kỳ thứ sáu), sinh viên phải tham gia kỳ thực tập bắt buộc – sớm hơn hầu hết các trường khác khi sinh viên thường đi thập tập doanh nghiệp vào năm thứ tư.

Ông Tùng lý giải: “Chúng tôi muốn sinh viên sớm hiểu thế nào là làm việc trong môi trường thực tế, để từ đó học tập hiệu quả hơn.”

Sinh viên FPT trở thành cầu nối Việt – Nhật

Trong số năm phân hiệu của Trường Đại học FPT, phân hiệu Đà Nẵng – thành lập năm 2009 – hiện có khoảng 6.000 sinh viên, là một trong những điểm đào tạo năng động nhất.

Bà Trương Hồng Công (Trưởng phòng Công tác sinh viên, Trường ĐH FPT phân hiệu Đà Nẵng), cho biết:

“Chương trình đào tạo của trường được thiết kế với góc nhìn toàn cầu, gắn kết chặt chẽ với các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Sinh viên được tham gia thực tập, được chuyên gia doanh nghiệp giảng dạy, và trực tiếp trải nghiệm môi trường làm việc.”

Ngoài kiến thức chuyên ngành, sinh viên còn được học Vovinam và nhạc cụ truyền thống, nhằm bồi dưỡng hiểu biết văn hóa dân tộc.
Trường cũng triển khai nhiều chương trình học bổng như “Học bổng Chuyên gia toàn cầu” dành cho học sinh đạt thành tích cao trong kỳ thi quốc gia, “Học bổng Trường học” cho học sinh xuất sắc của từng trường THPT, cùng các học bổng ngành nghệ thuật và dành cho nữ sinh trong lĩnh vực STEM.

Phóng viên Nikkei cũng gặp hai sinh viên của trường – Phan Hồ Tuệ Minh và Trương Hoàng Bắc, cùng học năm ba chuyên ngành Ngôn ngữ Nhật. Cả hai đều chọn FPT vì môi trường học tập gắn với thực tiễn.

Minh và Bắc chia sẻ rằng họ bắt đầu yêu thích Nhật Bản từ truyện tranh và phim hoạt hình – Minh thích Doraemon, còn Bắc yêu mến Thám tử Conan.

Minh bày tỏ mong muốn trở thành kỹ sư cầu nối, “kết nối Việt Nam và Nhật Bản”, và hy vọng sau khi tốt nghiệp sẽ làm việc tại FPT Japan Holdings. Cô từng tham gia kỳ thực tập tại Nhật Bản tháng 6/2025, chia sẻ rằng: “Tôi cảm nhận được nhiều cơ hội cho người trẻ nước ngoài trong xã hội Nhật đang già hóa.”

Bắc cũng từng thực tập năm tháng tại tỉnh Fukushima vào cuối năm 2024, và cho biết ấn tượng sâu sắc với tính cách thân thiện, chân thành của người Nhật. Anh đặt mục tiêu trở thành lập trình viên, đồng thời ấp ủ kế hoạch khởi nghiệp trong tương lai:

“Tôi muốn dùng công nghệ để cải thiện đời sống của người Việt, đồng thời làm việc trong môi trường có thể kết hợp tiếng Nhật và CNTT.”

Những sinh viên như Minh và Bắc là hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ kỹ sư trẻ được đào tạo thực hành từ sớm, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu tuyển dụng ngay sau khi tốt nghiệp.

Tương lai hợp tác bền vững giữa Việt Nam và Nhật Bản

Không chỉ FPT, nhiều doanh nghiệp khác của Việt Nam như Rikkeisoft cũng vận hành các cơ sở đào tạo riêng – Rikkei Academy, tập trung vào đào tạo kỹ năng lập trình và tiếng Nhật. Ngoài ra, nhiều công ty còn tổ chức các lớp đào tạo tiếng Nhật nội bộ cho nhân viên.

Các doanh nghiệp Nhật từng sử dụng dịch vụ offshore tại Việt Nam đều đánh giá cao năng lực hợp tác: “Dự án được triển khai suôn sẻ, không gặp trở ngại lớn” hay “Giao tiếp bằng tiếng Nhật rất thuận lợi.”

Đó là minh chứng cho hiệu quả của hệ thống đào tạo nhân lực tại các trường và công ty CNTT Việt Nam.

Nếu trước đây, lý do chính để chọn thuê các doanh nghiệp nước ngoài thực hiện dự án là tiết kiệm chi phí, thì nay, trong bối cảnh Nhật Bản thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực CNTT, chỉ riêng việc có đối tác đủ năng lực để đảm nhận dự án đã là một giá trị lớn.
Ngay cả khi lợi thế chi phí dần mất đi, nhiều doanh nghiệp Nhật vẫn muốn hợp tác với Việt Nam, bởi đây là nguồn nhân lực dồi dào và chất lượng.

Việt Nam hiện đang tích cực mở rộng hợp tác phát triển dịch vụ CNTT với Nhật Bản, vì nhận thấy lợi ích đôi bên. Trong bối cảnh thiếu hụt nhân lực kỹ thuật số toàn cầu được dự báo ngày càng rõ, Việt Nam – với lực lượng trẻ và năng động – sẽ trở thành nguồn nhân tài được săn đón.

Để duy trì lợi thế đó, các chuyên gia cho rằng cần xây dựng mối quan hệ hợp tác bền vững – nơi hai bên cùng có lợi và cùng phát triển.
Không chỉ là bài toán chi phí hay nhân lực, mà còn là sự tin cậy, gắn bó lâu dài, để phía Việt Nam “muốn tiếp tục làm việc với doanh nghiệp Nhật Bản” – đó mới chính là nền tảng của một tương lai hợp tác vững chắc.

Tác giả: Naotaka Ōwada – Phòng Nghiên cứu Sáng tạo và Công nghệ thông tin, Viện Nghiên cứu Tổng hợp Nikkei BP

Nguồn: Nikkei