Ứng dụng khoa học công nghệ để phát triển giáo dục bền vững: Chủ đề "nóng" tại FPT Educamp 2023

Sự phát triển của khoa học công nghệ đã và đang làm thay đổi hoàn toàn phương thức giáo dục truyền thống, tạo ra không gian và thời gian học tập linh động, thúc đẩy giáo dục mở - bình đẳng - cá thể hóa, gắn với sự phát triển bền vững. Tuy nhiên, làm thế nào để khai thác hiệu quả tiềm năng của công nghệ trong giáo dục, ý thức và giảm thiểu những hạn chế của các phần mềm/ ứng dụng để từ đó có cách sử dụng đúng thay vì lạm dụng, lệ thuộc? Đó là nội dung được gợi mở từ nhiều bài tham luận tại hội thảo FPT Educamp 2023.

Xu thế của trí tuệ nhân tạo tạo sinh trong giáo dục - Báo cáo viên (BCV) Doãn Trung Tùng (Greenwich Việt Nam)

Trí tuệ nhân tạo tạo sinh là một lĩnh vực của trí tuệ nhân tạo (AI), liên quan đến việc sử dụng các thuật toán để tạo ra những nội dung mới ở nhiều dạng thức như văn bản, hình ảnh, âm thanh, video… Minh chứng cho sự phát triển đột phá và những ảnh hưởng sâu rộng của trí tuệ nhân tạo tạo sinh trong đời sống xã hội, đặc biệt là giáo dục chính là sự ra đời của ứng dụng Chat GPT. Nhận thấy những giá trị tích cực của việc ứng dụng ChatGPT trong giảng dạy, học tập và nghiên cứu, nhưng song song với đó là những nguy cơ tiềm ẩn về tin tặc, thông tin sai lệch hoặc các vấn đề về đạo đức khi sử dụng, BCV Doãn Trung Tùng đã mang đến Hội thảo FPT Educamp 2023 đề tài “Xu thế của trí tuệ nhân tạo tạo sinh trong giáo dục”, thu hút sự quan tâm của đông đảo người tham gia.

Bài tham luận đã giới thiệu khái quát những điều ChatGPT có thể làm được cũng như cách thức để tạo ra những prompt (câu hỏi/yêu cầu) tốt và kỹ thuật chia nhỏ một câu hỏi lớn thành từng câu hỏi nhỏ nhằm tận dụng tối đa khả năng tổng hợp, tóm tắt và phân loại thông tin của ChatGPT, trên cơ sở đó ứng dụng ChatGPT như một “trợ lý ảo” hỗ trợ hoạt động dạy và học. Bản thân thầy Tùng cũng đang sử dụng ChatGPT để hỗ trợ công tác giảng dạy và nghiên cứu, đồng thời hướng dẫn sinh viên FPT Edu dùng công cụ này để hỏi đáp và gợi mở kiến thức, nâng cao tinh thần tự học, tối ưu thời gian học, thậm chí tự tạo kho tài liệu học tập, đề kiểm tra và tự chấm điểm…

Chia sẻ về những giá trị tích cực của việc ứng dụng ChatGPT trong dạy và học, song BCV Doãn Trung Tùng cũng không quên lưu ý việc kiểm soát sử dụng công cụ này sao cho hiệu quả, tránh lạm dụng và lệ thuộc. Đây cũng là vấn đề được nhiều người FPT Edu quan tâm và thảo luận sôi nổi khi lắng nghe tham luận của thầy Tùng. Một số ý kiến lo ngại rằng ChatGPT có thể sẽ tạo nên tâm lý thụ động, lười tư duy, ỷ lại, tình trạng “đạo nhái” khi làm bài vở của SV, từ đó đặt câu hỏi cho diễn giả về việc làm cách nào để hạn chế nguy cơ cơ đó. 

Trả lời về vấn đề này, BCV Doãn Trung Tùng cho biết bên cạnh những ưu điểm nổi bật, ChatGPT vẫn không tránh khỏi những hạn chế trong việc xác thực thông tin. Điều này bắt buộc người học không được phụ thuộc hoàn toàn 100% vào ChatGPT mà chỉ tham khảo để sàng lọc thông tin. GV Greenwich Việt Nam cũng chia sẻ một kinh nghiệm hay để đề phòng trường hợp SV ỷ lại công nghệ, dùng ChatGPT để làm bài tập, viết luận mà không bị phát hiện “đạo văn”, đó là người thầy phải thay đổi cách kiểm tra và đánh giá. Ví dụ, nếu chưa tin tưởng dòng code này là do SV tự viết, bài luận này là do SV tự làm, thì GV ngoài chấm bài nên có thêm phần vấn đáp để biết SV có thực sự hiểu bài hay không. Nói chung, GV cần hướng dẫn SV cách sử dụng ChatGPT cho hiệu quả và phù hợp để từ đó không bị lệ thuộc vào AI này.

Ứng dụng của việc sử dụng phần mềm Liveworksheets trong việc giảng dạy tiếng Anh tại trường ĐH nhằm phát triển khả năng tự học của SV - BCV Lý Thanh Danh (ĐH FPT Cần Thơ)

Đây tiếp tục là một nghiên cứu về tính hiệu quả và những mặt còn hạn chế, song song với đó là đề xuất giải pháp khi ứng dụng các phần mềm, công cụ thông minh vào việc dạy và học Đại học. Tham luận có tiêu đề “EFL Students' Perceptions on The Use of Liveworksheets in Self-study for Sustainable Development in Education” (Tạm dịch Ứng dụng của việc sử dụng phần mềm Liveworksheets trong việc giảng dạy tiếng Anh tại trường ĐH nhằm phát triển khả năng tự học của SV), được trình bày bởi BCV Lý Thanh Danh (GV Trường ĐH FPT Cần Thơ) tại Hội thảo FPT Educamp 2023. 

Liveworksheets là công cụ cho phép GV tạo các bài tập trực tuyến với đủ dạng thức từ âm thanh, video, bài tập ghép câu, ghép từ có sử dụng hình thức mũi tên hoặc kéo và thả, bài tập trắc nghiệm có nhiều đáp án lựa chọn và thậm chí cả bài tập luyện nói với việc tích hợp micro. Theo BCV Lý Thanh Danh, từ mùa dịch Covid-19 đã có nhiều phần mềm hỗ trợ dạy học ra đời, nhưng qua tìm hiểu, trải nghiệm và so sánh thì tác giả đánh giá cao những ưu điểm nổi bật Liveworksheets, nhất là trong việc chuyển đổi các trang sách, phiếu bài tập in truyền thống dưới  dạng .doc, .pdf, .jpg thành các bài tập trực tuyến tương tác, tiết kiệm thời gian, ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.

“Cá nhân mình đang sử dụng Liveworksheets trong việc dạy học Tiếng Anh tại ĐH FPT Cần Thơ và cho thấy nhiều tín hiệu tích cực, SV rất hào hứng đón nhận và thích thú với việc giao bài - làm bài tập, thậm chí là tự sáng tạo bài tập và tự học trên công cụ này. Ngoài kỹ năng đọc - viết, học sinh có thể tự luyện phát âm và nghe, GV tiếng Anh có thể kiểm tra và nắm bắt quá trình tiến bộ của SV ở cả 4 kỹ năng: nghe - nói - đọc - viết”, BCV Lý Thanh Danh cho biết. 

Cũng theo tác giả của tham luận, anh rất bất ngờ khi làm khảo sát nhanh và thấy có đến 2/3 số người trong phòng Hội thảo FPT Educamp 2023 đã biết về phần mềm Liveworksheets, nhưng đa phần vẫn chưa sử dụng hoặc chưa biết cách sử dụng công cụ này cho hiệu quả. Từ trải nghiệm của mình, anh đánh giá Liveworksheets hiện chỉ cho thấy một số hạn chế nhỏ về mặt kỹ thuật (cần kết nối internet, người dùng cần làm quen với một số bước khi thiết kế bài tập trực tuyến…) song khi đã bước đầu sử dụng thì giao diện rất thân thiện, gợi cảm hứng làm việc, nhiều tính năng hữu ích, vì vậy tác giả rất khuyến khích và mong muốn truyền động lực để đồng nghiệp tại FPT Edu cùng trải nghiệm phương pháp dạy học mới ứng dụng công cụ này.

Nam GV còn ấp ủ dự định sau khi trở về từ FPT Educamp sẽ tổ chức một seminar nhỏ trong và ngoài bộ môn để các đồng nghiệp thêm hiểu và sẵn sàng hơn với việc sử dụng đa dạng hơn các phần mềm trong giảng dạy, sau đó là tổ chức workshop để hướng dẫn SV tự học trên Liveworksheets.

Linh Phương

Tổ chức Giáo dục FPT - fpt.edu.vn