HỌC TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO

Học trải nghiệm sáng tạo là hoạt động giáo dục giúp người học phát triển nhân cách, kỹ năng sống để dễ dàng thích ứng với xã hội, làm chủ bản thân,... Đây là những khía cạnh vô cùng quan trọng để tạo nên cuộc sống có ý nghĩa của mỗi cá nhân.

1. Học trải nghiệm sáng tạo là gì?

Học trải nghiệm sáng tạo là một hoạt động giáo dục, trong đó giáo viên đóng vai trò tổ chức và điều phối các hoạt động thực tiễn khác nhau, còn học sinh là người tham gia vào các hoạt động đó. Hoạt động này còn có tên gọi khác là hoạt động ngoài giờ lên lớp, hoạt động ngoại giờ chính khóa. 

Nhờ học trải nghiệm sáng tạo, học sinh có điều kiện để phát triển năng lực, nhân cách, tiềm năng sáng tạo của cá nhân mình.

2. Vai trò của học trải nghiệm sáng tạo

Học trải nghiệm sáng tạo đóng vai trò quan trọng trong giáo dục phổ thông hiện nay, liên quan đến mục tiêu giáo dục, học sinh và cả giáo viên. 

2.1. Đối với mục tiêu giáo dục nói chung

Giáo dục hiện nay đặt mục tiêu cung cấp kiến thức khoa học, thực tế và rèn luyện tính chủ động, sáng tạo cho người học. Việc học trải nghiệm sáng tạo có vai trò thúc đẩy việc thực hiện mục tiêu này. 

Ngoài ra, các môn học trải nghiệm sáng tạo cũng khiến cho chương trình giáo dục trong trường phổ thông nói chung trở nên gần gũi, sinh động, hấp dẫn học sinh. Qua đó, hoạt động này nâng cao chất lượng dạy và học ở quy mô lớn.

Hoạt động trải nghiệm sáng tạo góp phần thúc đẩy mục tiêu cung cấp kiến thức khoa học, rèn tính chủ động cho học sinh.

2.2. Đối với học sinh

Học trải nghiệm sáng tạo giúp học sinh tiếp cận những môn học giáo khoa trong nhà trường theo cách gần gũi, sinh động hơn. Các em có được sự hào hứng khi học tập, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức. 

Trải nghiệm sáng tạo thông qua các môn học này cũng có vai trò giúp học sinh rèn luyện tính tích cực, chủ động, tư duy cá nhân. 

Về lâu dài, những kiến thức có được từ học trải nghiệm sáng tạo có tính ứng dụng thực tiễn cao. Đây trở thành hành trang để học sinh tự tin bước vào những bậc học cao hơn hoặc áp dụng vào đời sống, công việc sau này. 

2.3. Đối với giáo viên

Học trải nghiệm sáng tạo là phương pháp mới, đòi hỏi giáo viên nắm vững cách thức triển khai để áp dụng hợp lý vào thực tế công việc. Do đó, hoạt động này có vai trò thúc đẩy giáo viên không ngừng trau dồi kiến thức, kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm và cả trải nghiệm thực tế. 

3. Lợi ích của học trải nghiệm sáng tạo 

Thông qua phương pháp khuyến khích học sinh làm chủ việc học, hoạt động này mang tới lợi ích: 

• Phát triển phẩm chất, nhân cách: Những trải nghiệm sáng tạo trong học tập giúp học sinh biết trân trọng cái giá trị văn hóa – xã hội, nhận thức được cái đúng – cái tốt trong cuộc sống. Các em hiểu về giá trị bản thân và có cách cư xử đúng mực với mọi người, tự giác trong việc học tập và rèn luyện…
• Hoàn thiện và nâng cao kỹ năng sống: Học sinh hình thành khả năng quan sát và tư duy phân tích vấn đề, phát triển kỹ năng thích nghi và xử lý tình huống một cách linh hoạt. Kiến thức sách vở được đặt vào môi trường thực tế, giúp các em biết cách thiết lập và nuôi dưỡng mối quan hệ với những người xung quanh,…
• Kích thích tư duy sáng tạo, trí tưởng tượng: Thường xuyên thực hành, trải nghiệm kiến thức một cách chủ động khiến học sinh sáng tạo hơn trong việc học thường ngày. Dần dần, các em hình thành thói quen phân tích, tư duy sự vật hiện tượng dưới nhiều góc độ, đánh giá, nhận xét dựa trên trải nghiệm riêng của mình

Học trải nghiệm sáng tạo giúp học sinh gắn kết với bạn bè, phát triển kỹ năng sống.

• Hình thành năng lực thiết kế và tổ chức các hoạt động: Học sinh học cách xây dựng mục tiêu và lập kế hoạch, biết cách lắng nghe và hỗ trợ mọi người trong nhóm cùng thực hiện nhiệm vụ, đánh giá được kết quả công việc của mình,…
• Hình thành năng lực định hướng nghề nghiệp: Học sinh nhận diện được một số nghề quen thuộc, xác định được sự phù hợp của bản thân với công việc đó,…

Những yếu tố trên đây đều quan trọng, giúp học sinh thích nghi với các tình huống khác nhau ở cuộc sống hiện tại và xây dựng cuộc sống hạnh phúc ở tương lai. 

4. Các yêu cầu để học trải nghiệm sáng tạo hiệu quả

4.1 Tổ chức tập huấn cho đội ngũ CBGV

Tổ chức tập huấn cho đội ngũ CBGV là hoạt động cung cấp kiến thức chuyên môn, kỹ năng bài bản. Nhờ đó, CBGV có thể hướng dẫn hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh trong chương trình mới một cách đúng đắn và hiệu quả theo các bước:

Chuyển giao nhiệm vụ trải nghiệm: Công việc của GV được thực hiện qua một số hoạt động cụ thể sau: 

• Xác định chính xác mục tiêu của bài học
• Xác định hình thức học trải nghiệm sáng tạo
• Định hướng và xây dựng trải nghiệm cho học sinh
• Định hướng sản phẩm đầu ra cho học sinh

Trải nghiệm: Để tổ chức hiệu quả, giáo viên cần thực hiện tốt vai trò của người hướng dẫn, hỗ trợ hoc sinh. 

Ví dụ, khi học sinh trải nghiệm, giáo viên phải là người bao quát, kịp thời điều chỉnh, hướng học sinh vào các hoạt động học trải nghiệm sáng tạo. 

Giáo viên tạo điều kiện cho các nhóm hoặc cá nhân đều được tham gia trải nghiệm, ghi nhận những kết quả, ý tưởng mà học sinh tạo ra. Đồng thời, thầy cô cũng có thể sử dụng những câu hỏi gợi mở hỗ trợ học sinh trong quá trình trải nghiệm và xử lý kết quả trải nghiệm.

Khái quát hóa, hình thành kiến thức mới: Đây chính là bước giáo viên tổ chức để học sinh phân tích, khái quát hóa từ những kết quả thu được ở bước 3. Từ đó, giáo viên gợi ý, dẫn dắt để học sinh tự rút ra kiến thức mới.

Vận dụng: Giáo viên cần giúp học sinh kết nối những gì đã khái quát được với thực tiễn học tập.

Bên cạnh tập huấn chung tại trường, CBGV cần chủ động học hỏi từ các đồng nghiệp, các đơn vị giáo dục khác để thực hiện tốt hoạt động này.

4.2 Xây dựng các kỹ năng nền cho học sinh

Hoạt động này bao gồm giáo dục, rèn luyện, thực hành để học sinh có được một số kỹ năng nhất định, thích ứng với việc học trải nghiệm sáng tạo. Những kỹ năng này gồm có: 

• Tự đọc, 
• Tự tìm kiếm thông tin qua Internet, 
• Lập kế hoạch, 
• Làm việc nhóm, 
• Sử dụng các trang thiết bị học tập hiện đại như máy tính, bộ thí nghiệm... Giáo viên sẽ đóng vai trò là người hướng dẫn các hoạt động.

Nhận nhiệm vụ trải nghiệm: Học sinh tiếp nhận nhiệm vụ trải nghiệm từ giáo viên. Sau khi tiếp nhận nhiệm vụ, học sinh có thể nêu ý kiến phản hồi về nhiệm vụ (nếu băn khoăn, thắc mắc) để giáo viên giải thích rõ nhiệm vụ, yêu cầu trước khi bắt đầu trải nghiệm.

• Biết cách khái quát hóa, hình thành kiến thức mới: Học sinh có tư duy nhìn nhận tổng quan vấn đề, đánh giá và phân tích.

Học sinh được hướng dẫn các kỹ năng nền tảng trước khi tham gia hoạt động học trải nghiệm sáng tạo.

4.3 Hướng dẫn cho học sinh tìm hiểu về HĐTNST

Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn học sinh tìm hiểu về hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Đó là các hoạt động tiếp cận kiến thức giáo khoa một cách sinh động, gần gũi qua bài thực hành, thí nghiệm, hoạt động nhóm… để học sinh tự do trải nghiệm kiến thức.

Theo đó, học sinh phải chủ động thu thập nguồn học liệu (thông tin, dữ liệu, sự kiện…) từ vốn kiến thức, thầy cô, sách vở... để giải quyết nhiệm vụ trải nghiệm. Từ đây, học sinh tiến hành xử lí các thông tin qua hoạt động tri giác, hình dung, tưởng tượng, tư duy…

4.4 Tổ chức và duy trì tốt hoạt động của hội đồng tự quản lớp

Đây là một biện pháp để khuyến khích sự tham gia của học sinh và phát triển kỹ năng: làm việc nhóm, lãnh đạo, xây dựng kế hoạch, thể hiện quan điểm cá nhân... cho các em.

• Xây dựng kế hoạch bầu cử hội đồng tự quản: Tạo cơ hội cho học sinh tham gia ý kiến về kế hoạch này. Ví dụ như Chủ tịch Hội đồng tự quản phải là người có năng lực lãnh đạo, gương mẫu, học giỏi…
• Đăng ký danh sách ứng cử, đề cử: Học sinh tự xung phong đăng ký sau đó mỗi ứng viên trình bày đề xuất trước hội đồng.
• Bầu cử: Học sinh và giáo viên cùng tổ chức bầu cử để tập thể biểu quyết
• Giáo viên đưa ra định hướng hoạt động cho Hội đồng tự quản: Có trách nhiệm hỗ trợ các bạn học tập, chịu trách nhiệm về hoạt động tự quản trong các giờ tự học…

Lớp học bậc tiểu học có thể tổ chức hoạt động theo hình thức hội đồng tự quản.

4.5 Tổ chức phong phú các hình thức, phương pháp dạy học trên lớp

Tổ chức phong phú các hình thức, phương pháp dạy học trên lớp là việc áp dụng nhiều cách thức triển khai giờ học để tăng hứng thú cho học sinh. 

Chia nhóm học tập: Khi học theo nhóm, các em được chia sẻ ý kiến, hỗ trợ nhau để cùng tiến bộ nhằm phát triển năng lực và phẩm chất, hoàn thiện bản thân trong quá trình học tập. 

• Giáo viên nên chia nhóm một cách tối ưu (4 em một nhóm là tốt nhất) sao cho các em có thể thảo luận và giúp đỡ nhau trong quá trình học tập. 
• Vị trí đặt bàn ghế các nhóm phải thuận lợi cho việc đi lại của giáo viên và học sinh
• Luân phiên chỉ định nhóm trưởng và thành viên trong nhóm báo cáo kết quả hoạt động nhóm một cách linh hoạt.

Tổ chức trò chơi, hát múa: Giáo viên có thể tổ chức các hoạt động này để vào bài một cách sinh động hơn. Đồng thời, giáo viên có thể hướng dẫn học sinh tham gia các hoạt động hát múa, diễn kịch,… để học bài một cách chủ động, thú vị, hiệu quả.

Học sinh hứng thú với phương pháp học tập thông qua trò chơi.

Thực hành thí nghiệm: 

• Đây là hoạt động học quan trọng chủ đạo đối với các môn khoa học tự nhiên, nhất là các môn có nhiều thí nghiệm thực hành như Vật lí, Hoá học, Sinh học,... 
• Hoạt động này giúp học sinh học thông qua thực hành, tạo tiền đề cho học sinh làm quen với phương pháp nghiên cứu khoa học. Học sinh có thể tự làm thí nghiệm, hoặc làm thí nghiệm theo nhóm.

• Sử dụng công nghệ thông tin trong hỗ trợ tổ chức hoạt động học: Dạy học có ứng dụng CNTT như sử dụng phần mềm, tranh ảnh, sơ đồ, mô hình mẫu vật, thí nghiệm mô phỏng, video... có tác dụng thiết thực. Các em được học cách sử dụng thiết bị, khai thác các tiện ích mà chúng đem lại phục vụ cho việc trải nghiệm kiến thức
• Tạo cơ hội cho tất cả học sinh tham gia vào cả quá trình của HĐTNST: Để học sinh có thể tham gia vào cả quá trình của hoạt động trải nghiệm sáng tạo, giáo viên cần quan tâm tới các yếu tố:

Năng lực học tập: Mỗi học sinh có một năng lực học tập khác nhau nên khả năng tiếp thu cũng khác nhau. Các hoạt động cần xây dựng phù hợp với các nhóm đối tượng để học sinh không có cảm giác bị bỏ rơi, lạc lõng giữa tập thể.

Thế mạnh tiềm ẩn: 

• Bên cạnh cung cấp kiến thức, hoạt động trải nghiệm sáng tạo còn có nhiệm vụ khuyến khích học sinh phát huy thế mạnh của mình. Giáo viên cần dựa trên năng lực, nghiên cứu về ưu nhược điểm của học sinh để khuyến khích, khơi gợi năng lực tiềm ẩn cho học sinh.
• Ví dụ với hoạt động học truyện ngắn qua diễn kịch, học sinh hướng nội thường ngại thể hiện mình trước đám đông. Giáo viên có thể khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động hậu cần để các em hòa nhập dần vào tập thể.
• Khen thưởng đúng lúc: Những phần thưởng kịp thời dù mang giá trị vật chất hay tinh thần cũng khiến học sinh hào hứng, thích thú tham gia hoạt động trải nghiệm sáng tạo.

Thấu hiểu học sinh để tạo động lực cho các em tham gia vào hoạt động học trải nghiệm sáng tạo.

4.6 Làm tốt công tác tham mưu, đề xuất, phối hợp

Trong hoạt động trải nghiệm sáng tạo, học sinh đứng vai trò trung tâm còn giáo viên có nhiệm vụ tham mưu, đề xuất và phối hợp.

Trong các hoạt động học tập sáng tạo hay trải nghiệm sáng tạo, giáo viên cần đưa ra nhiệm vụ, định hướng hoạt động để học sinh tự thực hành. Trong quá trình đó, giáo viên hãy đứng quan sát và kịp thời điều tư vấn cho học sinh để đạt hiệu quả cao nhất.

4.7 Làm tốt vai trò trung tâm của nhà trường

Mục tiêu giáo dục của nhà trường là tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo nhằm phát triển tối ưu năng lực của học sinh. Với mục tiêu đó, ngay từ đầu năm học, nhà trường phải có kế hoạch cụ thể ngay từ đầu và xác định việc giảng dạy, hoạt động giáo dục trong suốt cả năm học. 

5. Các hình thức của học trải nghiệm sáng tạo 

Hoạt động học trải nghiệm sáng tạo được tổ chức đa dạng hình thức, trong đó phổ biến là các hình thức sau:

5.1. Hoạt động CLB

Hoạt động CLB là hình thức học tập, sinh hoạt chuyên môn theo từng nhóm học sinh có chung sở thích hoặc mối quan tâm nào đó. 

Nhiều trường học tổ chức các câu lạc bộ có tính đặc thù của hoạt động trải nghiệm sáng tạo như CLB kỹ năng sống, CLB phục vụ cộng đồng,… Ngoài ra, học sinh có thể tham gia vào các câu lạc bộ khác như câu lạc bộ khoa học, văn học hay nghệ thuật, thể thao…. ở trong và ngoài nhà trường.

Tham gia câu lạc bộ, học sinh tiếp thu được nhiều điều bổ ích như: 

• Trau dồi thêm kiến thức, kinh nghiệm ngoài sách vở: Học đi đôi với hành bao giờ cũng mang lại hiệu quả học tập cao, phát huy hết kiến thức đã học.
• Phát huy sở trường của bản thân: Mỗi sinh viên sẽ có những thế mạnh nhất định trong các lĩnh vực khác nhau. Tham gia CLB phù hợp giúp bạn có môi trường để có thể hiện năng khiếu của bản thân.
• Mở rộng các mối quan hệ: Hầu hết, sinh viên tham gia CLB để nhằm mục đích tìm niềm vui, sự thích thú khi làm quen được những người bạn mới. Học sinh sẽ trưởng thành hơn về mặt giao tiếp xã hội nhờ tương tác với những thành viên trong CLB. Đây cũng là cách để các bạn xây dựng những mối quan hệ dài lâu, bền vững với những người bạn hợp sở thích.
• Nâng cao kỹ năng mềm: Bạn nên tham gia các CLB hoặc các đội nhóm để có cơ hội rèn luyện kỹ năng mềm miễn phí. Ví dụ: kỹ năng giao tiếp, thuyết trình, lãnh đạo, xử lý tình huống, tổ chức sự kiện… 

Tổ chức câu lạc bộ theo sở thích của học sinh.

5.2. Hoạt động chiến dịch

Chiến dịch là hình thức học trải nghiệm sáng tạo quy tụ học sinh theo nhóm, cùng thực hiện một hoặc nhiều hoạt động vì mục đích chung, chủ yếu là hướng tới lợi ích cộng đồng

Chiến dịch tình nguyện hè, chiến dịch quyên góp, chiến dịch tuyên truyền bảo vệ môi trường,… là các hoạt động phổ biến được nhiều trường học tổ chức. Các hoạt động chiến dịch thường mang quy mô lớn nên sẽ trở thành cơ hội để học sinh tiếp nhận nhiều lợi ích mà nó mang lại.

Nhiều chiến dịch giúp học sinh thể hiện vai trò, trách nhiệm cộng đồng.

Một trong những lợi ích của việc tham gia hoạt động chiến dịch là giúp học sinh thể hiện vai trò, trách nhiệm với cộng đồng. Ngoài việc đóng góp một phần công sức của mình để làm cho xã hội tốt đẹp hơn, các bạn bạn còn có cơ hội giao lưu, kết nối, tăng cường kỹ năng xã hội như kỹ năng sinh tồn, thích nghi, tự vệ... cho bản thân.

5.3. Hoạt động nhân đạo

Hoạt động nhân đạo là những việc làm phi lợi nhuận, nhằm hỗ trợ, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn, yếu thế trong xã hội. 

Tham gia các hoạt động nhân đạo, học sinh hiểu thêm về thực tế đời sống của nhiều người, ở nhiều hoàn cảnh, vùng miền khác nhau trên đất nước. 

Lợi ích quan trọng nhất mà hoạt động này đem lại cho các em là cơ hội giúp đỡ người khác, bồi đắp tinh thần tương thân tương ái, lá lành đùm lá rách của dân tộc. Từ đó, học sinh dần hoàn thiện nhân cách, lối sống tốt đẹp, hướng thiện.

Một số hoạt động nhân đạo được học sinh thực hiện trong thời gian qua trên quy mô lớn có thể kể đến là Tình nguyện mùa hè xanh, Tình nguyện vì mùa thi, Hiến máu tình nguyện...

Hoạt động nhân đạo giúp học sinh có trách nhiệm hơn với bản thân, gia đình và cuộc sống.

5.4. Hoạt động giao lưu

Hoạt động giao lưu là những sự kiện, cuộc thi hay hoạt động đội nhóm có tính chia sẻ, kết nối nhiều người với nhau dựa trên mối quan tâm chung về cùng một chủ đề nào đó.
Tham gia các hoạt động này, học sinh được gặp gỡ, tạo dựng mối quan hệ với nhiều bạn bè hoặc những người có chung mối quan tâm. Qua đó, các em có thể tương tác, kết nối, rèn luyện kỹ năng giao tiếp, hòa đồng với tập thể. Những hoạt động này cũng thường có hình thức tổ chức sôi nổi, vui vẻ, giúp học sinh giải tỏa căng thẳng, hướng đến lối sống cởi mở, tích cực hơn.

Hoạt động giao lưu góp phần giúp học sinh giải tỏa căng thẳng sau giờ học chính khóa. 

Một số hoạt động giao lưu thường được học sinh nhiều trường tham gia như trại hè, cuộc thi kiến thức, cuộc thi văn hóa nghệ thuật, các giải thể thao...

5.5. Tổ chức sự kiện

Tổ chức sự kiện là quá trình chuẩn bị, thực hiện các công đoạn, phần việc để một chương trình văn hóa, nghệ thuật, thể thao… được diễn ra. Các công đoạn này thường bao gồm: lên ý tưởng, lên kịch bản, thiết kế, thi công, tổ chức.

Học sinh hiện nay được tự tay tổ chức nhiều sự kiện, đem lại cho các bạn những lợi ích như:

• Rèn luyện kỹ năng xã hội cần thiết: Học sinh được tự trải nghiệm, tự làm từ những bước cơ bản nhất của một sự kiện như lên ý tưởng, lập kế hoạch truyền thông, liên hệ với các bên báo chí, xin tài trợ và tổ chức sự kiện. Bên cạnh đó, các bạn cũng học được thêm rất nhiều kỹ năng khác như thiết kế, chụp ảnh,...
• Mở rộng mạng lưới quan hệ: Việc tổ chức tham gia sự kiện đòi hỏi các bạn phải gặp gỡ và hợp tác với nhiều người khác nhau. Quá trình này đã tạo điều kiện cho các bạn mở rộng mạng lưới quan hệ của mình một cách đáng kể.

Một số sự kiện mà học sinh thường tổ chức trong trường học như các cuộc thi Miss, thi tài năng nghệ thuật, thi đấu thể thao, lễ tốt nghiệp... Ví dụ Lễ trưởng thành của học sinh THPT Kim Liên Hà Nội được tổ chức chuyên nghiệp với các tiết mục thời trang, văn nghệ và nghi thức tri ân thầy cô giáo.

5.6. TNST tích hợp liên môn tại các địa phương

Học trải nghiệm sáng tạo dựa trên tích hợp liên môn là việc dạy và học phối hợp kiến thức của 2 hay nhiều môn học. Trong quá trình này, người học sẽ được tham gia tích cực vào việc đặt câu hỏi, tìm tòi, trải nghiệm, giải quyết vấn đề… 

Việc tích hợp 2 hay nhiều môn học giúp các em có sự liên hệ kiến thức một cách logic, từ đó rèn luyện tư duy phân tích, sáng tạo. Cách học này cũng giúp cả giáo viên và người học tiết kiệm thời gian khi không phải học những kiến thức trùng lặp ở các bộ môn khác nhau.

Học sinh Tiểu học - THCS FPT thực hành STEM.

Một trong số các trường phổ thông sớm đưa tích hợp liên môn vào chương trình giảng dạy là cấp Tiểu học - THCS FPT thuộc FPT Edu. Học sinh từ tiểu học được làm quen với STEM. Đây là hình thức học tích hợp liên môn giữa 4 bộ môn: Khoa học - Kỹ thuật - Công nghệ - Toán học.

Học sinh vừa được học kiến thức phối hợp liên môn vừa được tham gia nhiều hoạt động thực hành, thí nghiệm. Ở đó, các em ứng dụng kiến thức khoa học, kỹ năng sử dụng các thiết bị công nghệ để chủ động nghiên cứu, áp dụng bài học vào thực tế như sáng chế sản phẩm khoa học, làm dự án...

5.7. Tổ chức trò chơi

Tổ chức trò chơi là hình thức kết hợp các trò chơi, hoạt động xây dựng theo format gameshow truyền hình vào giờ học. Hoạt động này hỗ trợ việc truyền tải kiến thức hoặc tạo cơ hội thực hành kỹ năng cho học sinh.

Kết hợp trò chơi vào giờ học giúp không khí học tập trở nên vui vẻ, sôi nổi. Học sinh thường hào hứng với các hoạt động “học mà chơi, chơi mà học này”. Đồng thời, tính thi đua trong các trò chơi thúc đẩy các em thể hiện kiến thức, kỹ năng cá nhân hoặc phát huy tinh thần đội nhóm. 

Thay vì vào bài trực tiếp, giáo viên hãy bắt đầu với một trò chơi mà có thể thu hút học sinh tham gia. Đây là cách hiệu quả nhất để học sinh nhanh chóng vào bài. Đó có thể là trò “Ai nhanh hơn” để củng cố kỹ năng cộng 2 số có nhớ trong phạm vi 100, “Giải nhanh đáp nhanh” để ôn lại kiến thức trong bài học cũ…

Xen kẽ các hoạt động phát triển tư duy, cô giáo còn tổ chức những trò chơi khiến không khí tiết học luôn vui vẻ.

5.8. Tổ chức diễn đàn

Tổ chức diễn đàn là hình thức đưa hoạt động thảo luận, tranh biện giữa các cá nhân hoặc nhóm về một chủ đề nào đó vào giờ học. 

Các diễn đàn về phương pháp học tập, nghiên cứu khoa học, chia sẻ tài liệu… cần được phát triển trong trường học. Chúng góp phần nâng cao chất lượng học tập, trải nghiệm cho học sinh một cách thiết thực.

Học sinh trao đổi, thảo luận trong diễn đàn về tình bạn, chống với bạo lực học đường.

Giáo viên xây dựng các chủ đề để triển khai theo tuần hoặc tháng và liên hệ với các diễn giả, người nổi tiếng để cùng tham gia hoạt động này. Học sinh đóng vai trò chủ động nghiên cứu kiến thức, thể hiện quan điểm cá nhân của mình qua việc hỏi đáp, tranh luận, chia sẻ tại diễn đàn. Cuối cùng, giáo viên đúc rút lại kiến thức để học sinh dễ dàng nắm bắt sau hoạt động. 

Diễn đàn cũng có thể diễn ra với quy mô trường, là sân chơi để học sinh trao đổi kiến thức và kinh nghiệm cho nhau dưới sự góp ý của giáo viên.

5.9. Sân khấu tương tác

Hình thức sân khấu tương tác trong học trải nghiệm sáng tạo là hoạt động tái hiện các vở kịch, trình diễn sân khấu hay hoạt động nhập vai của học sinh. Trong đó, học sinh đóng vai các nhân vật, kể lại tác phẩm bằng thoại, diễn xuất trên sân khấu.

Ở hoạt động này, giáo viên cho học sinh chơi trò chơi đóng vai. Học sinh được đóng vai để trở thành các nhân vật trong cuộc sống từ đơn giản đến phức tạp. Đó có thể là một bà cụ lưng còng ăn xin, bà cụ mù bán vé số, em bé đánh giày, gia đình làng chài, em bé mắc kẹt trong chiến tranh,... 

Tiếp đến học sinh được tham gia đóng vai các nhân vật phức tạp trong các tác phẩm văn học như Kiều trong truyện Kiều, thánh Gióng trong truyền thuyết cùng tên hay Chí Phèo,...

Hoạt động sân khấu tương tác đòi hỏi giáo viên có óc sáng tạo và linh hoạt để đưa ra các tình huống bất ngờ trong quá trình học sinh đóng vai. Thực hiện tốt yêu cầu này sẽ giúp phát huy tối đa khả năng xử lý các tình huống của học sinh. 

THPT FPT cũng là một trong những trường học hay đưa sân khấu hóa tương tác vào giờ học, nhất là trong môn văn. Học sinh đóng vai nhân vật kể lại nội dung chi tiết. Mỗi em tự xây dựng tính cách, ngoại hình, thể hiện nội tâm nhân vật theo cách hiểu của mình. Các bạn cũng có thể sáng tạo, biến tấu ngoại hình hoặc lời thoại nhân vật cho phù hợp với ý tưởng của mình.

5.10. Tham quan, dã ngoại

Tham quan, dã ngoại là hoạt động đưa học sinh trải nghiệm môi trường tự nhiên bên ngoài trường, lớp học để khám phá kiến thức, có thêm hiểu biết xã hội hoặc giải trí. 

Đây là hoạt động trải nghiệm thực tế hấp dẫn đối với học sinh. Tham gia hoạt động này, học sinh được khám phá môi trường tự nhiên bên ngoài trường lớp hoặc những danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử. 

Các em được tận mắt chiêm ngưỡng, tìm hiểu thông tin, kiến thức về những địa danh đó. Một số hoạt động vận động cũng có thể được tổ chức để học sinh rèn luyện thể chất, hoạt động đội nhóm hoặc phát triển kỹ năng sống độc lập, sinh tồn…

Những chuyến tham quan, dã ngoại giúp học sinh mở mang hiểu biết về thế giới tự nhiên.

Chẳng hạn, nhà trường tổ chức các hoạt động trải nghiệm tại khu vườn, bên cạnh việc khám phá thế giới thực vật, côn trùng, học sinh được thử làm nông dân, tham gia trò chơi chuyền nước, được học cách bảo vệ bản thân khi đến các nơi nhiều cây cối rậm rạp. 

5.11. Hội thi/cuộc thi

Các hội thi, cuộc thi là nơi để học sinh kiểm nghiệm kiến thức, cọ xát với bạn bè và tiếp nhận những thông tin mới. Tại các cuộc thi, hội thi, học sinh là người chủ động nghiên cứu kiến thức, thể hiện sự hiểu biết và kỹ năng của mình qua các thử thách vận động hoặc trò chơi kiến thức. 

Những cuộc thi như “Rung chuông vàng”, “Trạng nguyên nhí”, “Kể chuyện Bác Hồ”, “Thiết kế Robotics”,… với quy mô trường/quận/thành phố/tỉnh/quốc gia. Các cuộc thi giúp học sinh mở rộng kiến thức, rèn luyện sự tự tin và bản lĩnh.

Các cuộc thi là sân chơi để học sinh mở rộng kiến thức, rèn luyện sự tự tin và bản lĩnh.

5.12. Tổ chức thảo luận 

Tổ chức hoạt động là hình thức học trải nghiệm sáng tạo đưa học sinh vào một cuộc trao đổi ý kiến, quan điểm với giáo viên và với nhau về một chủ đề kiến thức nào đó. 

Bằng cách khuyến khích sự tham gia tích cực, giáo viên có thể thúc đẩy hoạt động thảo luận nhóm của học sinh diễn ra thuận lợi hơn. Từ đó, học sinh cảm thấy học tập vui vẻ hơn và suy nghĩ về bài học theo nhiều hướng mới.

Cụ thể, giáo viên có thể thực hiện các hoạt động dưới đây để việc thảo luận được học sinh hưởng ứng: 

• Xác định nội dung, đưa ra các mục tiêu cần học sinh đạt được trước khi tiến hành thảo luận.
• Xây dựng không khí thoải mái, thiện cảm trong lớp học bằng cách chia nhóm học sinh có năng lực phù hợp với nhau.
• Hướng dẫn học sinh cách thảo luận các luồng ý kiến trái chiều theo cách lịch sự.
• Lắng nghe ý kiến và đưa ra góp ý cho học sinh hoàn thiện nội dung thảo luận của mình.

Khi học sinh tham gia vào cuộc thảo luận, giáo viên sẽ biết liệu thông tin mà mình đã chọn để truyền đạt có phù hợp với học sinh hay không. Điều này cũng giúp giáo viên biết được bạn nào hiểu bài và bạn nào cần quan tâm hơn.

Thảo luận nhóm giúp học sinh cảm thấy học tập vui vẻ hơn và suy nghĩ về bài học theo nhiều hướng mới.

Thảo luận nhóm là hoạt động thường xuyên được tổ chức vì đem đến nhiều lợi ích như:

• Dạy học sinh biết cách phát biểu và lắng nghe: Học sinh tham gia vào các cuộc thảo luận trên lớp cũng học được các kỹ năng sống cần thiết, bao gồm việc lắng nghe tích cực. 
• Rèn kỹ năng giao tiếp: Việc phát biểu trước lớp sẽ giúp học sinh sinh luyện tập được kỹ năng nói trước đám đông. Học sinh có nhiều cơ hội để luyện tập và hoàn thiện kỹ năng này trong một môi trường an toàn. Đây chính là sự chuẩn bị cần thiết cho tương lai của các em.

Học trải nghiệm sáng tạo là hoạt động ngày càng phổ biến tại các trường học ở Việt Nam. Qua đó, học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, đa chiều và hoàn thiện các kỹ năng cần thiết của thế hệ công dân toàn cầu. Để tìm hiểu thêm thông tin về học trải nghiệm sáng tạo, phụ huynh, học sinh vui lòng truy cập tại đây.

(Nguồn ảnh: Internet, FPT Edu)