7 Thuận lợi khi dạy học trải nghiệm sáng tạo cho cả người học và dạy học
Phương pháp học trải nghiệm đã được áp dụng tại các nước phát triển trong nhiều thập kỷ, mang tới sự thay đổi tích cực cho không chỉ người học mà còn cả người dạy nhờ 7 thuận lợi khi dạy học trải nghiệm sáng tạo dưới đây.
1. 4 thuận lợi khi dạy học trải nghiệm sáng tạo cho người học
Nếu chỉ miệt mài với sách vở, người học khó có thể phát huy trí sáng tạo và rèn luyện các kỹ năng mềm cần thiết cho công việc, cuộc sống. Việc sớm trải nghiệm ngay từ khi đi học ngày càng quan trọng và trở thành xu hướng giáo dục vì cho thấy 4 thuận lợi đáng kể, giúp học sinh sinh viên học tập hiệu quả và phát triển toàn diện các kỹ năng ngoài kiến thức sách vở.
1.1. Dễ dàng nắm bắt kiến thức
Học trải nghiệm sáng tạo là phương pháp khuyến khích người học khám phá, thử nghiệm trực tiếp với kiến thức, tự đưa ra các phân tích, kết luận của bản thân về kiến thức thay vì chỉ thụ động tiếp thu kiến thức từ SGK, giáo trình hay lời giảng của thầy cô. Khi dạy học trải nghiệm sáng tạo, người học sẽ đóng vai trò trung tâm, còn giáo viên chỉ là người định hướng, định hình nên hành vi tích cực cho người học.
Phương pháp này giúp người học dễ dàng nắm bắt kiến thức hơn bởi nó rút ngắn khoảng cách giữa kiến thức hàn lâm và thực tế. Khi học cùng trải nghiệm, người học có thể chủ động diễn giải lý thuyết qua hành động, quan sát lý thuyết ứng dụng trong thực tế… đây là một trong những thuận lợi khi dạy học trải nghiệm sáng tạo.
Nói như nhà vật lý học người Đức Herman Ebbinghaus, người tiên phong trong nghiên cứu thực nghiệm và trí nhớ thì “80% kiến thức được khắc sâu thông qua trải nghiệm thực tế”. Đó là lý do giáo dục trải nghiệm sáng tạo sẽ giúp người học dễ dàng nắm bắt kiến thức, ghi nhớ nhanh và ứng dụng nó vào thực tế hiệu quả hơn.
Ví dụ với môn Văn học, không chỉ có đọc - hiểu - cảm thụ tác phẩm, thầy trò Trường THPT FPT thuộc FPT Education còn dạy học trải nghiệm bằng cách sân khấu hóa các tác phẩm văn chương. Tham gia hoạt động này, học sinh của từng lớp được lựa chọn những tác phẩm ngữ văn, trích đoạn văn học trong chương trình giảng dạy để chuyển thể sang hình thức sân khấu.
Qua các vở diễn, tác phẩm văn học dường như trở nên sống động và hấp dẫn hơn, khơi gợi cho học sinh ý muốn tìm hiểu về tác giả, hoàn cảnh sáng tác cũng như ý nghĩa tác phẩm. Phương pháp học trải nghiệm sáng tạo như vậy góp phần tác động tích cực đến việc tiếp thu kiến thức, hình thành kỹ năng cho học sinh FPT Education, giúp các bạn hiểu sâu và ghi nhớ kiến thức lâu hơn.
1.2. Phát huy tối đa tính sáng tạo
Theo phương pháp giáo dục truyền thống, người học sẽ lắng nghe và ghi chép kiến thức được truyền thụ từ thầy cô, kết quả được thể hiện chủ yếu qua điểm số. Trong khi đó, học trải nghiệm sáng tạo là phương pháp đưa người học lên vị trí trung tâm của hoạt động học tập, thúc đẩy tính chủ động, sáng tạo, kết quả thể hiện qua sự phát triển về tư duy, thể chất, kỹ năng sống, khả năng ứng dụng lý thuyết vào thực tế…
Học trải nghiệm sáng tạo, học sinh sinh viên không chỉ được phát triển góc nhìn mới về sự vật hiện tượng mà còn được rèn tư duy phản biện, đưa ra quan điểm mới về sự việc đã quen. Kiến thức sách vở theo đó cũng trở nên thú vị, hấp dẫn, kích thích bạn tìm tòi, khám phá và vận dụng sáng tạo hơn, thay vì chỉ ghi chép, “học vẹt” bài giảng của thầy cô trên lớp.
Phương pháp học trải nghiệm sáng tạo này hiện đang được áp dụng đối với nhiều môn học tại FPT Education, giúp học sinh, sinh viên có cơ hội phát huy năng lực qua việc “học đi đôi với hành”, học để giải quyết các vấn đề thực tiễn trong cuộc sống. Chẳng hạn với môn Lịch sử vốn được cho là khô khan, "khó nuốt", thầy trò THPT FPT thuộc FPT Education đã tổ chức hoạt động thuyết trình, thiết kế profile Facebook, quay vlog kể chuyện, dựng video mutex và phát triển trên nền tảng Tiktok về các nhân vật Lịch sử...
Khi tiếp cận với nội dung học tập mang tính thực tiễn cao như vậy, các bạn học sinh, sinh viên FPT Education sẽ nhận thấy luôn có nhiều giải pháp khác nhau cho mỗi tình huống, mỗi vấn đề cần giải quyết. Các bạn còn được khuyến khích tìm kiếm, đưa ra giải pháp độc đáo của riêng mình trong các nhiệm vụ được giao khi tham gia các tiết học trải nghiệm sáng tạo.
1.3. Phát triển các kỹ năng mềm tốt hơn
Khi học trải nghiệm sáng tạo, người học đóng vai trò trung tâm nên cần chủ động tìm hiểu thông tin, nghiêm túc tư duy, phát huy khả năng sáng tạo của mình để tiếp thu bài hiệu quả nhất. Đặc biệt, các bạn phải chủ động và tạo thói quen đặt câu hỏi với giảng viên - người có vai trò định hướng, dẫn dắt trong quá trình dạy học trải nghiệm. Kỹ năng đặt câu hỏi cũng là một kỹ năng mềm quan trọng không chỉ trong học tập mà trong cả công việc và cuộc sống sau này, giúp bạn biết cách dẫn dắt một cuộc đối thoại và khai phá được những thông tin mình cần.
Ngoài ra, học trải nghiệm sáng tạo cũng giúp học sinh sinh viên phát triển nhiều kỹ năng mềm khác như: kỹ năng teamwork, thuyết trình, thuyết phục, phản biện; tranh biện...
Tại FPT Education, học sinh, sinh viên thường xuyên được rèn luyện kỹ năng mềm thông qua hoạt động trải nghiệm thú vị, qua đó giúp người trẻ có thêm kiến thức để xử lý trước mọi tình huống, bồi dưỡng sự tự tin, năng động.
Ví dụ khi tham gia lớp học Nghệ thuật ứng dụng, học sinh, sinh viên FPT Education sẽ được học cách lắng nghe, giải phóng hình thể, điều khiển cảm xúc... nhằm kiểm soát và ứng dụng ngôn ngữ cơ thể một cách linh hoạt trong giao tiếp đời sống hay đi phỏng vấn, sinh hoạt trong môi trường công sở sau này. Đây đều là những kỹ năng mềm quan trọng giúp người trẻ hoàn thiện bản thân và đón nhận nhiều cơ hội tốt trong sự nghiệp, cuộc sống.
1.4. Tâm lý thoải mái, hào hứng hơn khi học
Học trải nghiệm khơi gợi cảm giác hứng khởi, thích thú hơn so với phương pháp học tập truyền thống. Nhờ chú trọng thực hành, sáng tạo, những bài học hàn lâm sẽ trở nên gần gũi, dễ tiếp thu hơn với các bạn học sinh sinh viên. Mỗi giờ học không còn khô khan với những trang sách, những tiết học bên ngoài lớp giúp học sinh tiếp thu bài học trong tâm thế thoải mái, tự nhiên nhất.
Những giờ học trải nghiệm sáng tạo không chỉ giúp học sinh sinh viên phát triển kỹ năng học tập, kích thích hứng thú trong nhận thức, phát triển trí tuệ và nhân cách, nhờ đó chất lượng giáo dục toàn diện được nâng lên.
Không có chuyện người dạy độc thoại, người học chán nản sau những màn hình laptop tối đen (do tắt cam, tắt mic), những tiết học online tại FPT Education luôn tràn đầy trải nghiệm mới mẻ chứ không đơn thuần là đọc chép kiến thức. “Trong lớp, thầy cô hay cho tụi mình chơi game, thường xuyên làm bài nhóm để nâng cao khả năng tiếp giao tiếp bằng tiếng Anh và kỹ năng phát triển bản thân.
Đặc biệt, có rất nhiều điểm cộng và phần thưởng sau những lần phát biểu đúng, khi thắng game hoặc trả lời câu hỏi hay nữa. Điều này khiến lớp mình lúc nào cũng rộn ràng và mọi người thi đua nhau phát biểu”, SV Đặng Hồ Thanh Kim Phụng (BTEC FPT Đà Nẵng, thuộc FPT Education) chia sẻ.
2. 3 Thuận lợi khi dạy học trải nghiệm sáng tạo cho người dạy
Dạy học trải nghiệm sáng tạo không chỉ mang lại hiệu quả đối với người học mà còn cho cả người dạy, giúp các thầy cô có thêm cảm hứng để xây dựng bài giảng sao cho thú vị, sáng tạo, thêm cơ hội để nâng cao kỹ năng truyền động lực, khơi gợi cảm hứng học tập cho học sinh sinh viên.
Đó là chưa kể việc dạy học trải nghiệm sáng tạo sẽ giúp gắn kết giáo viên - học sinh, giảng viên - sinh viên thông qua nhiều hoạt động tương tác đa dạng và hấp dẫn, thay vì cách dạy đọc chép, truyền thụ kiến thức như truyền thống.
2.1. Không khí lớp học sôi nổi hơn, giáo viên có nhiều cảm hứng dạy
Dạy học thông qua trải nghiệm là cách để giáo viên có thể thay đổi không khí lớp học, giúp học sinh sinh viên học tập sôi nổi, hiệu quả hơn. Điều này càng được chứng minh trong bối cảnh học trực tuyến do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, học sinh sinh viên FPT Edu nhờ học trải nghiệm sáng tạo mà tiết học online nào cũng rất thú vị và vui. Trò học hăng say, hào hứng trải nghiệm nên các thầy cô cũng có thêm cảm hứng để sáng tạo những bài học hấp dẫn, nhiều hoạt động thực hành, ứng dụng để truyền tải kiến thức hiệu quả hơn.
Thay vì những tiết học Toán với bảng đen phấn trắng, sách giáo khoa và slide như thông thường, thầy cô trường FSchool lại có rất nhiều nguồn cảm hứng để sáng tạo nên các phương pháp dạy và học Toán thú vị.
Theo đó, học sinh FPT Education được tiếp cận môn Toán thông qua dự án “lập trình game”, với những mini game như Minecraft, Mini world, Truy tìm kho báu, Bingo… Ở đó, thầy cô sẽ đưa ra những thử thách, câu đố Toán học và nhiệm vụ của các bạn học sinh là áp dụng công thức Toán học để tìm ra đáp án.
1.2. Tăng kỹ năng giảng dạy cho giáo viên
Xu thế mới của giáo dục hiện nay là tạo ra những học sinh sinh viên phát triển toàn diện, có thể phát huy tối đa năng lực trong quá trình học tậ, ứng dụng kiến thức vào cuộc sống… Vì vậy, người thầy với vai trò tổ chức, hướng dẫn phải trở thành tấm gương về tự học, sáng tạo, thành thạo các kỹ năng để dẫn dắt các học trò của mình,
Dạy học trải nghiệm sáng tạo đòi hỏi giáo viên phải liên tục làm mới mình, sử dụng đa dạng các kỹ thuật để tăng tính hấp dẫn, phong phú cho bài giảng. Để làm được điều đó, họ phải luôn cập nhật những kiến thức mới, xu hướng về giáo dục, tạo các cơ hội để học sinh sáng tạo, đánh giá năng lực sáng tạo của người học và xây dựng môi trường vật chất và tinh thần khuyến khích học sinh sáng tạo.
Trên hết để đáp ứng được các đặc trưng việc dạy học phát triển năng lực sáng tạo này giáo viên nhất định phải có được các năng lực tương đối. Bởi vậy, có thể nói việc dạy học trải nghiệm sáng tạo góp phần tăng kỹ năng giảng dạy cho giáo viên, vừa phát triển bản thân vừa nâng cao hiệu quả giảng dạy.
1.3. Gắn kết học sinh và giáo viên
Với nhiều hoạt động tương tác và kết nối nên phương pháp dạy học trải nghiệm sáng tạo mở ra cơ hội gắn kết học sinh với giáo viên nhiều hơn so với cách dạy và học thông thường. Tùy theo đặc trưng của mỗi bộ môn cũng như khối lớp mà giáo viên hoàn toàn có thể xây dựng bài giảng thông qua nhiều trải nghiệm hấp dẫn như: tổ chức game show, hoạt động ngoại khóa, tranh biện về các chủ đề, hoặc tạo câu lạc bộ để thầy trò cùng chia sẻ quan điểm, ý tưởng, sáng kiến liên quan đến nội dung bài học...
Tại THPT FPT Hà Nội thuộc FPT Education, dự án “Bất tử cùng lịch sử” là “chiêu thức” dạy và học trải nghiệm sáng tạo ứng dụng công nghệ được nhiều thầy cô triển khai và mang lại những hiệu quả rõ nét. Theo đó, giờ học Lịch sử với học sinh FPT Edu thường khởi đầu bằng một gameshow trên ứng dụng Quizlet.
Học sinh sẽ vấn đáp câu đố tương quan tới các dữ kiện lịch sử để "phá đảo" game, thay vì học đọc - chép, "học thuộc vẹt" lời giảng của thầy cô. Ngoài minigame, các bạn còn được trải nghiệm thiết kế poster, sách truyện về một chủ đề lịch sử đơn cử cho từng nhóm học viên. Mỗi nhóm sẽ tự tạo ra mẫu sản phẩm xoay quanh một nhân vật, sự kiện lịch sử, biến các dữ liệu từ khô cứng, khó nhớ trở nên “thân thiện” và thú vị hơn.
Nhờ phương pháp dạy học trải nghiệm sáng tạo, nhiều tương tác này mà giáo viên - học sinh cũng được gắn kết, hiểu nhau hơn, cùng nỗ lực để mang lại hiệu quả dạy và học tốt nhất.
Với 7 thuận lợi khi dạy học trải nghiệm sáng tạo cho cả người dạy và người học nói trên, không khó lý giải vì sao phương pháp này ngày càng trở thành xu hướng và được nhiều trường học trên thế giới, trong đó có FPT Edu ứng dụng.
Ảnh: FPT Education, NVCC
