Khác biệt giữa trường học truyền thống và trường học trải nghiệm

Trường học trải nghiệm mang đến hệ thống trải nghiệm đa dạng, phong phú và hữu ích, giúp người học chủ động trang bị năng lực sống, nhận ra thiên hướng của bản thân, có khả năng tự định nghĩa thành công, tự kiến tạo tương lai chính mình. Trong thời đại kiến thức hàn lâm có thể tiếp cận mọi lúc mọi nơi nhờ công nghệ, có lẽ đây chính là khác biệt lớn nhất giữa mô hình trường học truyền thống và trải nghiệm.

Đạ dạng hệ thống trải nghiệm

Hà An (17 tuổi) là học sinh một trường trung học phổ thông công lập ở Hà Nội. Hàng ngày, cô bạn đến trường học tập, ít tham gia các hoạt động Đoàn Đội hay sự kiện tập thể vì “mất thời gian mà trường cũng chẳng có chương trình gì thật sự hay ho”. Thời gian còn lại, An làm bài tập ở nhà hoặc đi học thêm một số môn mà nữ sinh này cho là cần thiết.

An cố gắng tiếp thu kiến thức ở trường nhiều nhất có thể, duy trì điểm số từ khá đến giỏi để thi đỗ đại học vào năm sau. Nữ sinh này cũng giống như nhiều bạn bè đang học tập trong trường học truyền thống đặt mục tiêu hàng đầu là tiếp nhận kiến thức để tiếp tục học lên bậc học cao hơn, ít quan tâm đến những hoạt động kỹ năng, trải nghiệm.

Khác với An, việc tiếp thu kiến thức hàn lâm để đạt điểm số cao hay đỗ đại học top đầu không phải là mục tiêu của hầu hết sinh viên đang học ở trường học trải nghiệm. Mô hình giáo dục này vận hành hoạt động đào tạo xoay quanh các nhóm hoạt động trải nghiệm. Với đặc trưng xã hội Việt Nam, có thể kể đến một số nhóm hoạt động như: trải nghiệm công nghệ 4.0, trải nghiệm các hoạt động và khóa học về kỹ năng thế kỷ 21, trải nghiệm văn hóa Việt Nam và văn hóa Á Đông, trải nghiệm các khóa học và hoạt động để trở thành lãnh đạo tương lai, trải nghiệm xu thế xã hội và văn hóa tương lai, trải nghiệm thế giới đa văn hóa.

Trong thời đại công nghệ, mọi kiến thức đều có thể học được mọi lúc, mọi nơi qua Internet. Vậy nên, trường học trải nghiệm vẫn trao truyền kiến thức nhưng đây không phải là mục tiêu lớn nhất của mô hình giáo dục này. Điều mà học sinh, sinh viên chỉ có thể tìm thấy khi tham gia các hoạt động này ở trường học trải nghiệm là cơ hội trang bị năng lực sống, khám phá bản thân, thiết lập và duy trì các mối quan hệ bạn bè, thầy trò... những khía cạnh trường học truyền thống chưa mặn mà còn thế giới “ảo” lại không thể giúp các bạn có được.

Khác biệt lợi ích cho người học

Vẫn học hỏi kiến thức, lại được tham gia nhiều hoạt động thực tiễn, tự khám phá bản thân và trang bị cho mình năng lực sống, người học cảm nhận được nhiều điều hữu ích từ môi trường trường học trải nghiệm.

Minh Tâm bằng tuổi Hà An nhưng cậu chọn học trường cấp 3 thuộc Tổ chức Giáo dục FPT. Lần đầu xa nhà vào năm lớp 10, sống ở ký túc xá trong khuôn viên trường, điều mà Minh Tâm “học được” không phải là bài toán, bài văn mà là cách tự giặt quần áo, tự gấp chăn màn, tự đi lấy cơm ở nhà ăn và xếp gọn lại bàn ghế sau khi ăn xong. Nam sinh gọi đó là những kỹ năng “không sống được nếu thiếu nhưng lại chỉ có thể học được khi bản thân tự làm, tự trải nghiệm”.

Trên lớp, Tâm cùng thầy cô dành nhiều thời gian để thảo luận, trao đổi quan điểm về bài học. Thời gian còn lại, Tâm không cần đi học thêm mà được thoải mái tham gia CLB học sinh. Cậu đặc biệt thích các hoạt động mà trường khuyến khích học sinh cùng tham gia tổ chức. “Trường mình có hàng chục CLB. Các hoạt động dành cho học sinh nhiều, khó mà kể hết. Mình cũng như bạn bè, hầu như đứa nào cũng từng lăn lê bò toài cùng tổ chức một chương trình, sự kiện nào đó.” Tâm kể.

Có lẽ, Tâm sẽ không học thêm được một bài học hàn lâm nào từ việc trải nghiệm những ngày tháng “chạy” sự kiện, tham gia CLB nhưng nam sinh đã tự trang bị cho mình thêm nhiều kỹ năng sống và hiểu rõ hơn về sở thích, năng lực của bản thân. Tâm kể: “Từ chỗ không phải động tay vào làm việc nhà, mình đã biết tự chăm sóc bản thân, sắp xếp các công việc hàng ngày một cách hợp lý. Lần đầu mình hiểu trách nhiệm khi nhận việc và phải hoàn thành nó hay đối mặt như thế nào trước những “khủng hoảng” giữa các thành viên trong CLB.”

Nam sinh cho rằng đây đều là những kỹ năng sống quan trọng, có được khi trực tiếp trải qua ở trường học trải nghiệm FPT Edu. Tâm cũng hiểu rõ hơn về bản thân: “Mình từng nghĩ phải học thật giỏi mới tốt nhưng trước đây việc cố gắng đạt điểm cao khiến mình cảm thấy mệt mỏi. Còn bây giờ, mình rất vui dù sức học vẫn chỉ thế thôi nhưng bản thân trưởng thành hơn khi tự biết chăm sóc cho mình, quan tâm đến gia đình, bạn bè thậm chí giúp được họ nhờ những trải nghiệm mình có ở trường.” Nam sinh cho rằng đó cũng là thành công nho nhỏ của cậu.

Mỗi mô hình trường học truyền thống hay trải nghiệm đều có vai trò lịch sử riêng. Không thể phủ nhận tầm quan trọng của những trường học “quốc dân” nhưng cũng không thể nằm ngoài xu hướng của thời đại khi việc học dần dịch chuyển sang trải nghiệm. Bằng cách nào đó, người học sẽ có lựa chọn phù hợp với thiên hướng bản thân để trường học là nền tảng, kiến tạo nên tương lai cho chính mình.

Ngọc Trâm

Tổ chức Giáo dục FPT – fpt.edu.vn